Der Sprung, die Flucht, das Schreiben, czyli o rodzajnikach rzeczowników odczasownikowych

W języku niemieckim jest wiele możliwości tworzenia tak zwanych rzeczowników odczasownikowych (substantivierte Verben). Jak sama nazwa mówi, są to takie rzeczowniki, które powstały od jakiegoś czasownika. Dziś skupimy się na trzech metodach, które znacznie ułatwią nam naukę rodzajników. 3, 2, 1, start!

Kiedy rzeczowniki odczasownikowe mają rodzajnik der?

Najpierw zagadka. 😊 Co łączy te rzeczowniki?

• Gang / chód
• Sprung / skok
• Stand / stan

Rzuca się w oczy, że te wyrazy powstały od czasowników: gehen, springen oraz stehen. A do tego nie dostały żadnej dodatkowej końcówki, jak -ung, -heit czy -schaft. I trzecie spostrzeżenie: często w rdzeniu tego rzeczownika doszło do zamiany samogłoski – czyli od stehen nie powstało Steht, tylko Stand.

Dobra wiadomość jest taka, że te rzeczowniki mają rodzajnik der. 😊 A poniższa lista z wybranymi przykładami to dowód na tę zasadę:

• der Biss / ugryzienie – od beißen (gryźć)
• der Fund / znalezisko – od finden (znaleźć)
• der Griff / uchwyt, rączka gałka i inne – od greifen (chwycić)
• der Stich / ukłucie, ukąszenie – od stechen (kłuć)

Kiedy rzeczowniki odczasownikowe mają rodzajnik die?

A które rzeczowniki odczasownikowe będą miały rodzajnik die? Fliehen znaczy uciekać, a ucieczka to Flucht. Od machen możemy stworzyć Macht. Jak widzicie, są to rzeczowniki, które pochodzą od czasowników. A do tego mają ciekawą wspólną cechę —  spółgłoskę -t na końcu. W takich przypadkach rzeczownik otrzyma rodzajnik die! Nie wierzycie? 😊 To w takim razie obejrzyjcie tę listę.

• die Fahrt – jazda / od fahren
• die Geburt – narodziny / od gebären
• die Glut – żar / od glühen
• die Naht – szew / od nähen
• die Schrift – pismo / od schreiben
• die Sicht – widok, widoczność, perspektywa / od sehen
• die Zucht – hodowla, chów, uprawa / od züchten

Kiedy rzeczowniki odczasownikowe mają rodzajnik das?

Niektóre rzeczowniki wyglądają identycznie jak bezokolicznik jakiegoś czasownika. Przykładem jest das Essen (jedzenie).

I tu zasada jest prosta. Wszystkie takie rzeczowniki będą miały rodzajnik das – i to zawsze! I piszemy je dużą literą, jak wszystkie rzeczowniki w języku niemieckim. Na pewno znacie jeszcze inne przykłady.

Oto kilka z nich:

• das Kochen – gotowanie
• das Lesen – czytanie
• das Malen — malowanie
• das Schreiben – pismo
• das Schwimmen — pływanie
• das Treffen — spotkanie

Można tutaj zauważyć, że wiele takich rzeczowników po przetłumaczeniu na język polski ma końcówkę -nie. I gdyby się uprzeć, można stworzyć taki rzeczownik od każdego bezokolicznika:

• das Sprechen (mówienie), das Gehen (chodzenie), das Schlafen (spanie) i itp.

Ale oprócz das Schlafen możemy też utworzyć der Schlaf (sen) czy od gehen — der Gang (chód), a od das Sprechen die Sprache. Ale wtedy znaczenie się nieco zmienia. 😊 Pamiętajcie, że to nie jedyne istniejące zasady! Ale o innych dowiecie się z kolejnych wpisów.