Aus Liebe, ale vor Freude, czyli o podawaniu powodów

Z miłości, z radości, ze szczęścia, z nudów. A może z grzeczności? Możemy coś robić z różnych powodów. Pytanie brzmi więc z jakiego powodu / dlaczego coś robimy?

W języku niemieckim (i również w polskim) możemy dość krótko taki powód sformułować:

• aus Liebe / z miłości
• vor Wut / z wściekłości

Jak widzicie, pojawiły się tutaj przyimki vor i aus, które pomogą nam podać powód czegoś.

Dobra wiadomość jest taka, że między vor lub aus i rzeczownikiem nie pojawia się żaden rodzajnik!

• VOR + RZECZOWNIK
• AUS + RZECZOWNIK

Kiedy użyć vor, a kiedy aus?

Ale kiedy użyć którego przyimka?

• Gdy coś jest motywem, powodem, dla którego coś robimy i jest to przemyślane lub zaplanowane, wtedy użyjemy aus.
  • Manche lügen aus Höflichkeit. / Niektórzy kłamią z grzeczności.
  • Aus Langeweile sehe ich fern. / Z nudów oglądam telewizję.
  • Sie hilft mir aus Mitleid. / Ona mi pomaga ze współczucia.
  • Aus Versehen habe ich es nicht gemacht. / Przez pomyłkę tego nie zrobiłam.
  • Aus Mangel an Geld verreisen sie nicht. / Z powodu braku pieniędzy nie wyjeżdżają.
  • Sie hat aus purem Egoismus gehandelt. / Ona działała z czystego egoizmu.
  • Sie heiraten aus Liebe. / Oni biorą ślub z miłości.

• A gdy coś działa na kogoś i wyzwala u niego niekontrolowane, mimowolne zachowanie i reakcje, a więc działa na nasz organizm, to vor.
  • Er schrie vor Schmerzen. / On krzyczał z bólu.
  • Sie wurde gelb vor Neugier. / Zzieleniała z zazdrości.
  • Die Wohnung glänzt vor Sauberkeit. / Mieszkanie lśni czystością.
  • Ich sterbe vor Langeweile. / Umieram z nudów.
  • Mein Nachbar platzt vor Neugier. / Mój sąsiad pęka z ciekawości.
  • Nach dem Konzert tobte das Publikum vor Begeisterung. / Po koncercie publiczność szalała z zachwytu.
  • Seine Augen funkeln vor Wut. / Jego oczy błyszczą z zazdrości.
  • Vor Schwäche konnte er sich kaum auf den Beinen halten. / Ze słabości prawie nie mógł się utrzymać na nogach.

Aus Angst i vor Angst, czyli dwie możliwości

Nieraz nawet możliwe są dwie opcje, w zależności od sytuacji:

• Aus Angst vor Strafe ist der Dieb vor der Polizei geflohen. / Ze strachu przed karą złodziej uciekł przed policją.
• Das Kind zitterte vor Angst. / Dziecko trzęsło się ze strachu.

Złodziej uciekł ze strachu, a dziecko się trzęsie ze strachu –> w języku polskim nie widzimy tutaj żadnej różnicy. W obydwu zdaniach mówimy ze strachu. Strach wyzwala naturalną reakcję organizmu, na przykład drżenie, i dlatego w drugim zdaniu pojawia się przyimek vor.

Małe podsumowanie 🙂

Z powyższych przykładów wynika, że zwroty tego typu zaczynają się w języku polskim od przez, z czy ze. I choć wyjaśnienie różnic między vor i aus czasem pojawia się w książkach, to warto też uczyć się od razu całego zwrotu — ponieważ takie połączenie vor i aus jest też uznawane za stały zwrot, co podkreśla choćby Duden.

Praca domowa

Vor czy aus? Wypełnijcie te luki:

• …… Sorge um die Zukunft
• …… Freude
• …… Müdigkeit
• …… Überzeugung
• …… Scham
• …… Gewohnheit